Een Uur Cultuur zaterdag 26 april

Alle tips op een rij.

Afgelopen zaterdag had ik theatermaker Tom van Kalmthout te gast in Een Uur Cultuur (terugluisteren), bekend van Rundfunk (spreek uit met een oe, want Duits, van ‘radioshow’). Zijn lied ‘Voor een meisje’, dat hij samen met Mevrouw Rijnink maakte, in de formatie Ron van Zalmsaus, ontving vorige week de Annie MG Schmidtprijs, voor het beste Nederlandse theaterlied van het afgelopen jaar. Nogal een prestatie. Het lied heeft iets Jeugd van Tegenwoordigs, en gaat over Tom / Ron, die op de middelbare school zit en maar niet aan een meisje van zijn eigen leeftijd komt, want, ‘voor een meisje van je eigen leeftijd moet je ouder zijn’. Een echte oorwurm, ik loop er al een week mee rond, maar ook gewoon een slim, talig en actueel lied.

Tom is al een tijd van de middelbare school af, en toch is het actueel, het lied ontspoort namelijk en de jongen gaat over op grensoverschrijdend gedrag, op de meest sappige, op rijm gezette manier mogelijk, en met een triangelsolo. Zo gaat het lied ook over patriarchale denkwijzen, over een systeem waarin jongens jagen en meisjes prooi zijn. Ik zei hem dat het voor mij ook ging over jongens in die leeftijdscategorie die steeds verder in algoritmes verdwalen, die denken recht te hebben op liefde. Ik bedoelde: recht te hebben op seks. Op liefde heeft in principe iedereen recht, natuurlijk.

Ron van Zalmsaus, Rundfunk, en Tom: ze maken per ongeluk heel actuele voorstellingen. Tien jaar na zijn afstuderen sluipt de inhoud erin, ‘ik ben niet meer aan het trappen om het trappen’, maar hij maakt wel altijd vanuit iets dat hem persoonlijk interesseert. ‘Het is niet zo dat we de krant openslaan en zeggen: waar zullen we nu eens iets over maken? Het gaat altijd over menselijke contacten.’ Liever klein dan politiek, maar het kleine is ook politiek, dat bewijst Voor een meisje, waarover de jury zei: ‘Met een onversneden liefde voor taal. Grappen, expliciete beelden, rijm, binnenrijm en zevenlaags stuntrijm buitelen over elkaar. Daarbij doet het nummer iets waar veel hiphop niet eens aan toekomt: het betoog is van begin tot eind te volgen en heeft samenhang’. Ook in dit rapport zit een politiek statement besloten, namelijk dat van een jury die geen hiphop luistert.

Wat het werk van mijn gast deze week vooral zo goed maakt is dat het dingen uitvergroot, dat het Gewoon Grappig mag zijn, dat het satire is met een boodschap, zonder die boodschap door je strot te duwen. Het is namelijk ook gewoon een oorwurm, dat lied. Iemand zei me deze week dat als je een lied in je hoofd hebt dat je eruit wil krijgen, je Alle eendjes zwemmen in het water moet zingen. Ik doe dat nog niet, want Voor een meisje is goed, en ik zit er graag nog een poosje mee in mijn kop.

We spraken verder over inspiratie, over Drs P die alles zonder rijmwoordenboek heeft moeten doen en synoniemen.net, en hoe extra knap dat is. Over hoeveel en hoe graag hij naar het theater gaat, en dan vooral naar nieuw repertoire, hoe daar voor hem de hoop in zit. Nieuwe verhalen, van nieuwe makers. Dat dat ook de uitdaging is, als je al tien jaar in het vak zit. En dat de onderzoeksfase hem het liefst is.

De tips van Tom:

Recent album + liedje: Bon Iver - Sable, Fable
Aankomend concert: Heilung
Boek: Versvormen
Podcast: De Videogame Show
Toneel: Holly Goosebumps, F*ck Lolita
Musical: Stoornis of my life
Cabaret: Rekhalzen
Festival: De parade
Nu in de bioscoop: Fabula
Film op streaming: The substance
Serie: The rehearsal
Club/uitgaansavond: Fulu Mandarijn
Kindercultuur: Naturalis

En nu mag ik nog naar SCHAU, van Rundfunk, want die spelen ze nog, en naar Ron van Zalmsaus, die met hun nieuwste show op de Parade in Utrecht en Amsterdam staan. Dat wordt lachen, met inhoud, maar niet politiek, maar wel actueel, met een drankje erbij want dat is extra leuk - als ik Tom mag geloven (en dat doe ik graag).